Doyle Arthur Conan - Przygody Sherlocka Holmesa, Książki
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
PRZYGODY
SHERLOCKA
HOLMESA
Artur Conan – Doyle
PIES BASKERVILLE'ÓW
Rozdział l
Sherlock Holmes
Tego ranka mój przyjaciel siedział przy stole w jadalni. Ja oglądałem przy kominku laskę,
zostawioną poprzedniego wieczora przez nieznanego nam gościa. Była to ładna, mocna laska
z dużą gałką, okolona u dołu szeroką obrączką z napisem: “Jakubów Mortimerowi, MRCS,
od przyjaciół z C.C.H” oraz datą: 1884. Laska pełna godności, poważna, przypominała te,
jakie dawniej nosili lekarze domowi.
– I cóż, Watsonie – odezwał się do mnie Holmes – jakie wysnuwasz wnioski ze swoich
oględzin?
Holmes siedział obrócony do mnie plecami, nie widział, czym byłem zajęty.
– Skąd wiesz, co robię? Gotów jestem uwierzyć, że masz oczy z tyłu głowy.
– Nie, ale mam przed sobą srebrny imbryk, wypolerowany jak zwierciadło – odparł.
– Powiedz mi więc, jakie refleksje budzi w tobie laska naszego gościa? Skoro nie zastał
nas wczoraj i nie mamy pojęcia, jaki mógł być cel jego odwiedzin, ta przypadkowa pamiątka
nabiera znaczenia. Niechże się dowiem, co wnosisz z tego kawałka drewna o jego właścicielu?
– Sądzę – odpowiedziałem, stosując w miarę możliwości metodę swego przyjaciela – że
doktor Mortimer jest starszym, wziętym i bardzo poważanym lekarzem, skoro znajomi obdarzyli
go takim dowodem uznania.
– Dobrze – rzekł Holmes. – Wyśmienicie.
– Sądzę także, iż, według wszelkiego prawdopodobieństwa, doktor Mortimer jest lekarzem
wiejskim, odwiedzającym swoich chorych przeważnie pieszo.
– Dlaczego?
– Dlatego, że laska kiedyś była bardzo ładna, a teraz wydaje się zniszczona – nie wyobrażam
jej sobie w rękach lekarza miejskiego. Żelazne okucie na końcu jest tak ścięte, że niewątpliwie
kij służy doktorowi do częstych przechadzek.
– Doskonale, zupełnie słusznie! – przytakiwał Holmes.
– Poza tym są tu jeszcze wyrazy: “Od przyjaciół z C.C.H.” Odgaduję, że chodzi tu o jakieś
miejscowe stowarzyszenie łowieckie... Doktor leczył pewnie członków tego stowarzyszenia,
a oni, w dowód wdzięczności, ofiarowali mu ten drobny upominek.
6
– Watsonie, przechodzisz samego siebie – rzekł Holmes, odsuwając krzesło i zapalając papierosa.
– Muszę przyznać, że we wszystkich raportach, jakie przygotowałeś łaskawie z moich
skromnych prac, nie doceniłeś własnych zdolności. Nie jesteś może sam przez się jaśniejącą
pochodnią, ale doskonały z ciebie przewodnik w poszukiwaniu światła. Są ludzie, którzy,
nie będąc obdarzeni geniuszem, posiadają jednak talent budzenia go u innych. Wyznaję, mój
drogi, jestem twoim dłużnikiem.
Holmes nigdy jeszcze nie przemawiał do mnie w ten sposób ł muszę przyznać, że jego
słowa sprawiły mi wielką przyjemność. Często bywałem dotknięty jego obojętnością zarówno
dla mego podziwu, jak i dla moich usiłowań, zmierzających do rozpowszechnienia jego metody
dedukcji. Teraz czułem dumę. Zdobyłem uznanie Holmesa.
Po chwili mój przyjaciel wziął mi z rąk laskę i zaczął ją pilnie oglądać. Nagle rzucił papierosa,
podszedł do okna i zabrał się do badania laski przez lupę.
– Ciekawe, chociaż proste – rzekł
,
powracając na kanapę, gdzie usiadł w ulubionym zagłębieniu.
– Dostrzegam na tej lasce parę wskazówek...
– Czyżby coś uszło mojej uwagi? – spytałem z pewnym niedowierzaniem. – Nie sądzę,
żebym ominął jakiś ważny szczegół.
– Chyba większość twoich wniosków jest mylna. Gdy mówiłem, że stanowisz dla mnie
podnietę, znaczyło to, iż stwierdzenie twoich pomyłek doprowadza mnie przypadkowo do
odkrywania prawdy. Nie mylisz się co do istoty rzeczy. Właściciel laski jest niewątpliwie
lekarzem wiejskim i dużo chodzi pieszo.
– Miałem zatem rację.
– Tak jest, pod tym względem.
– I to wszystko?
– Nie, nie mój drogi, nie wszystko... bynajmniej. Tylko, widzisz, mnie się na przykład
zdaje, że prawdopodobnie ofiarowana doktorowi laska pochodzi raczej od zespołu szpitalnego
niż od stowarzyszenia łowieckiego. Litery “C.C.” – to niewątpliwie “Charing Cross”.
– Może masz słuszność.
– Moje wyjaśnienie ma wszelkie cechy prawdopodobieństwa i, jeśli przyjmiemy tę hipotezę,
mamy nową przesłankę, która pozwoli nam odtworzyć osobowość naszego nieznajomego
gościa.
– Dobrze, przypuśćmy, że C.C.H. znaczy “Charing Cross
Hospital”, jakie inne wnioski można z tego wysnuć?
– Czyż nie nasuwa ci się żaden? Znasz moją metodę. Zastosuj ją!
–Jedynym oczywistym wnioskiem jest fakt, że nasz nieznajomy praktykował w mieście,
zanim przeniósł się na wieś.
– Posuńmy się dalej w naszych przypuszczeniach i idźmy ciągle tym śladem. Co najpraw-
7
dopodobniej dało sposobność do ofiarowania tego podarunku? Kiedy przyjaciele Mortimera
zebrali składkę na upominek? Niewątpliwie miało to miejsce w chwili gdy doktor opuszczał
szpital, żeby rozpocząć praktykę na własną rękę. Wiemy już, był to podarunek. Najpewniej
doktor porzucił miejski szpital dla wiejskiej praktyki. Czy zatem zbyt śmiałe byłoby nasze
twierdzenie, że podarunek ofiarowano właśnie z powodu zmiany sposobu
życia?
– Jest to bardzo prawdopodobne.
– A teraz, zechciej zauważyć, doktor Mortimer nie mógł należeć do zespołu stałych lekarzy
szpitalnych. Na te posady powoływani są tylko pierwszorzędni lekarze londyńscy, a ci nie
przenoszą się nigdy na wieś. Kimże był zatem? Lekarzem asystentem, czyli zajmował
stanowisko
niewiele wyższe niż starsi studenci. Opuścił zaś szpital przed pięciu laty, masz datę na
lasce. Tak więc, twój poważny doktor w średnim wieku znika jak widmo, mój drogi, a na
jego miejscu ukazuje nam się trzydziestolatek, miły, skromny, roztargniony i posiadający psa,
którego określiłbym mniej więcej jako większego od jamnika a mniejszego od brytana.
Uśmiechałem się z niedowierzaniem, gdy Holmes przechylił się w tył, puszczając pod sufit
kółka dymu.
– Nie mam sposobu zbicia tego ostatniego wywodu – rzekłem – ale nic łatwiejszego niż
dowiedzieć się szczegółów, dotyczących wieku i kariery zawodowej doktora.
Zbliżyłem się do biblioteki, wziąłem z półki Przewodnik lekarski i odszukałem literę M.
Znalazłem kilku Mortimerów, jeden z nich mógł być naszym gościem. Przeczytałem głośno:
“Motrimer Jakub, M. R. C. S. 1882; Grimpen, Dartmoor, Devon. Asystent–chirurg w
szpitalu Charing Cross od 1882 do 1884. Laureat nagrody Jacksona za pracę z dziedziny
patologii
porównawczej Czy dziedziczność jest chorobą?. Członek–korespondent szwedzkiego
Towarzystwa Patologicznego. Autor Kilku kaprysów atawizmu («The Lancet», 1882) Czy
idziemy z postępem? («Journal of Psychology», marzec 1883). Lekarz rządowy gmin: Grimpen,
Thornsley i High –Barrow”.
– A więc o stowarzyszeniu łowieckim ani wzmianki – rzekł Holmes z drwiącym uśmiechem
– ale jest lekarz wiejski, jak sprytnie wnioskowałeś. Chyba moje wywody się potwierdzą.
Co do przymiotników, powiedziałem, jeśli się nie mylę: miły, skromny, roztargniony.
Otóż doświadczenie nauczyło mnie, że podarunki otrzymuje na tym świecie tylko człowiek
miły, jedynie skromny opuszcza Londyn dla osiedlenia się na wsi, a tylko roztargniony zostawi
ci laskę zamiast karty wizytowej po godzinnym czekaniu w twoim salonie.
– A pies?
– Pies nosi zazwyczaj laskę swego pana. Ponieważ jest ciężka, przeto pies trzymają mocno
w środku, a ślady jego kłów są wyraźnie widoczne. Wskazują one, moim zdaniem, że szczęka
jest za duża na jamnika, a za mała na brytana. To może... tak, do licha, to jest wyżeł!
8
Mówiąc to Holmes wstał i krążył po pokoju; naraz zatrzymał się przed oknem, a w głosie
jego dźwięczała taka stanowczość, iż spojrzałem na niego zdumiony.
– Mój drogi, skąd ta pewność?
– Stąd po prostu, że widzę tego psa u naszych drzwi, a głos dzwonka oznajmia jego pana.
Nie odchodź, proszę cię, Watsonie. To przecież twój kolega zawodowy, twoja obecność może
być użyteczna. Oto dramatyczna chwila losu: słyszysz na schodach kroki człowieka,
wchodzącego
w twoje życie i nie wiesz, co ci przyniesie; złą czy dobrą dolę. Czego może, chcieć
doktor Jakub Mortimer, człowiek nauki, od Sherlocka Holmesa, specjalisty w kryminalistyce?
Proszę!
Postać naszego gościa przejęła mnie zdumieniem, gdyż spodziewałem się ujrzeć typowego
lekarza wiejskiego. Doktor Mortimer był zaś bardzo wysoki, szczupły, miał długi nos,
zakrzywiony
jak haczyk, wystający między parą oczu szarych, przenikliwych, bardzo blisko
osadzonych i iskrzących się za okularami w złotej oprawie. Ubrany był w tradycyjny, choć
nieco zaniedbany strój, przyjęty przez lekarzy; jego surdut był wytarty, spodnie w dole
obszarpane.
Jakkolwiek młody jeszcze, plecy miał zgarbione, głowę pochyloną naprzód; na jego
twarzy malowała się wielka dobroduszność.
Wchodząc spostrzegł laskę w ręku Holmesa i rzucił się ku niemu z radosnym okrzykiem.
– Co za szczęście! – rzekł. – Nie byłem pewien, gdzie ją zostawiłem, tutaj czy w biurze
żeglugi. Za nic w świecie nie chciałbym zgubić tej laski.
– Podarunek, prawda? – pytał Holmes.
– Tak jest.
– Od szpitala Charing Cross?
– Od kilku przyjaciół stamtąd... z okazji mego ślubu.
– Tam do licha! To niedobrze – odezwał się Holmes, potrząsając głową.
Doktor Mortimer zmrużył oczy i spojrzał ze zdziwieniem na mówiącego.
– Niedobrze? Co? Dlaczego?
– Pokrzyżował pan nasze wnioski. Mówi pan zatem, że to podarunek z okazji ślubu?
[ Pobierz całość w formacie PDF ]